dúthracht
nGender not attested in O.Ir. (see, however,
Thurn.
Gramm. § 727
), m. in later lang. (cf. a
s.
d.
¤
n-diuburtach (
H.
2.16
),
CF 88
). Vn. of do-futharcair. g
s. duthrachtan,
Ml.
50
55a17
; later duthrachta,
Laws iv 284.20
. d
s. duthracht,
Wb.
22d4
,
27c10
,
Sg. 3a5
,
Ml. 33c8
,
43c8
, and in later lang. co
nduthroctain ndil,
ZCP xiii 30.5
; duthrachtain (as n
s.),
Aen.
697
(d
s. duthracht,
698
). n
a
p. duthrachta,
Ml. 49c7
,
61b6
.
g
p. duthracht,
54a8
,
56b18
,
24
. dúthrachd m.,
IGT Decl. § 25
.
55 g
s. an dúthrachta
,
TSh. 10887
. na dúthrachda
,
2 Cor. vii 11
.
(a) act of wishing, desiring, longing; wish, desire
; gl. votum,
Ml. 33b4
,
43c8
,
44b33
,
48b13
,
49a18a
,
c7
, etc.; voluntas,
Wb.
16c18
. ó duthracht
gl. ex animo,
Wb. 22d4
; ex voto,
Ml. 33b4
,
43c8
. ni ar ecin . . . acht is ó duthracht a menman badéin
60dochoid (= voluntate animi),
PH 4742
. la d.
¤
a chridi,
Fél. Ep.
68
. fir-ailithreach iar nduthracht,
YBL 166b18
. gabail
aitidan tar d.
¤
,
Laws v 432.19
. orba duthrachta land volun-
tarily granted (?),
iv 284
. Freq. in pl.: comairmidi inna nd.
¤
┐ inna n-accubur dorigensat,
Ml. 54a34
. for salachduthrachta
65 your unclean desires,
Alex. 915
. ni ferthar catha na cocthi
lind ō dutrachtaib nā ō bēsaib,
897
. cách co n-almsain . . . |
iar ṅdligud, iar ndutrachtaib,
SR 4866
. do réir a dhúthrachta,
ZCP viii 209
. Dauid mac Iese in fear togaidi do reir mo
chraidi ┐ mo duthrachta,
YBL 154b28
. ba hé a nd.
¤
-sum
70cungnam lé P.,
CCath. 1245
. donaib duthrachtib inna ngor,
Ml. 44b33
. mo gái, mo chlaideb, mo sciath | . . . | ní duthracht
fir máith-laim meirb they are not the desire of a tender-handed
weakly man,
PRIA xix 540
(
LL 146b12
). cid mid, cid broccóit
flatha, | cid d.
¤
duini uithir what a sick man would desire,
Ériu
75
iii 104
. a dhuthracht féin [do thabairt] do Chill Da Lua,
Cog.
200
. Transf. of object of desire: ib-siu fein . . . in duthracht-sa
rob ail leat do ól damh-sa drink thyself what thou wouldst have
me drink,
RC vi 175
. With obj. gen.: duthrachtan uilc
dosom of wishing evil to him,
Ml. 55a17
. duthrachtain uilc do
80denum,
Aen. 697
. duthracht marbtha,
Laws i 242 Comm.
aní nā roich lām cid acht | is écen dam a dútracht I must needs
desire it,
LU 3936
(
SC § 44
).
In phrase is d.
¤
limm (folld. by vn. or subord. clause) I
desire, long for: ni écen . . . ach[t] is dúdract lib,
Wb. 3b21
.
85
is d.
¤
linni a dénum dúib we desire that you should do it,
16d3
.
is d.
¤
leusom atlugud buide they desire to return thanks,
Ml.
33b3
. cén co tísam dútracht lind,
LU 4001
(
SC § 45
) `I wish
that I were not going away', Dillon p. 45. nōimh na cceithre
raithe | dutracht lim a nguidhe,
Ériu i 226
. ger bo duthracht
leo calma do denamh,
CF 848
. ni ba d.
¤
leis do thuttim-siu,
5
TBC 4307
. co nár bo dúthrach (sic) leó eterdeilig[ud] etarru,
TTr.² 501
. ?ní du[th]raic lium do marbadh,
ZCP vi 101
. ba
duthracht leo gea dofaethaisté-su,
TBC 4342
, cf.
4363
,
4390
.
d.
¤
lais di co ronasta Brigit he desired of her that B. should be
pledged,
Hy. v 54 Comm.
10(b)
devotion, esp. of worship or prayer: combad duthracht
fordúnad (for dunad, MS.) in salm gl. ut devotio carmen con-
cluderet,
Ml. 120c6
, cf.
90a14
. dosgnit d.
¤
n-ataigh forsan
cCoimdhe,
BNnÉ 324
. oc dénam a dtráth ┐ a nduthrachta
do Día,
SG 54
. ag radh a trath ┐ ag denamh a duthrachta
15do Día,
BCC § 221
. ag radh a duthrachta saying his prayers,
§ 247
. See
Ériu xviii 2
.
(c)
devotion (to), zeal (on behalf of), good services
, generally
in phrase dogní d.
¤
do: in tslat échtach arrachta | dam ac
dénamh dúthrachta,
Misc. Celt. Soc. 336
. déana damhsa do
20dhúthrocht,
3 C 13, 969.14
. i ndíol an dúthrachta doghní an
duine ḟíréanda do Dhia,
TSh. 10887
. nach diongnadh do
Chorc d.
¤
`that he would not have said all he could for C.',
Con-
tent. xiii 10
, cf.
iii 29
. cain-duthracht Sepherus do Alax.,
BB
494a27
. ceathrar ar ḟichit a lāndām (sc. of the `ollamh') for
25feacht feili . . . Deichneobar for feili fleadaib .i. duthracht do
rig,
Lec. 339b2
. d.
¤
Moga Ruith do Simon (name of a poem or
metre),
IT iii 109
, cf.
Ms. Mat. 272
,
402
. Hence in general
eagerness, zeal, goodwill, readiness to serve: trí fáilti coirm-
thige: immed ┐ d.
¤
┐ elathó,
Triads 225
. maille ré dúthrachd,
30
Rom. ii 8
. gu madh móide dhiongnus sibh dúthrachd,
2 Pet. i 10
.
(d)
free-will offering: duthracht co tighnacul | do t[h]abairt
uadh,
ZCP viii 215
. fricell .i. duthracht bid doberer do chill,
O'Mulc. 593
. foirenn díb co n-almsanaib ┐ co nduthrachtaib,
35
Lism. L. 2033
. mac clerech . . . dalta do Brigit teig co nduth-
rachtaib dissi,
LL 283b15
, cf.
Fél. p. 64
. ba lá Cairbri an
talam arna tabairt do Chonull G. a nduthracht,
BCC § 133
.
45
dúthrachtach
adj
o,ā (dúthracht)
(a)
desirous, willing, eager:
dúthrachtig do chomalnad soscéli gl. sinceres,
Wb. 23b4
. co
fesser . . . in maith frit menma ind ardrig, | no 'n d.
¤
frit amles
desirous of doing thee harm,
SR 6116
.
(b)
devout, devoted
, oft. with DO of object of devotion:
5
duthrachtaig gl. devoti,
Ml. 80d11
. neph-duthrachtach gl.
indevotus,
49c1
. ara m-moltis Dia cu túthrachtach gl. devo-
tionis obsequium,
102d1
. duarngirsom betan duthrachtaig
a gnimai som do Dia gl. devotum sé fore,
94a4
. ailitrig dútrach-
tacha do Dia,
FA § 12
= dúthractaig, LB. aés dergmartra
10dutrachtaige do Dia,
§ 23
. duine bocht d.
¤
do Dhia,
AU 1446
.
(c) Hence in general
whole-hearted, fervent, earnest, zealous:
doringne áine ┐ ernaigthe ṅdúthrachtaig co Dia,
PH 8053
.
co cóen-duthrachtach = simpliciter,
6040
. denaid cathugud
seitriuch duthrachtach,
CCath. 5067
. ferthar iomairecc
15duthrachtach ettorra,
FM iv 750
. slechtais Lóegaire co
dutrachtach do Patraic,
RC vi 164
(
LU 9762
). tugsat póga
co díchra d.
¤
dá chéile,
SG 354
. dēra co d.
¤
,
ZCP viii 215
.
cuirim druim gu durachtach . . . re daerdhiablaibh,
Lib. Flav.
i 33ra7
. gu duruchtach,
22vb20
.
diligent, careful: lámh an
20dúthrachtaigh the hand of the diligent,
Prov. x 4
;
xii 24
.
éistigh go d.
¤
riom-sa,
Isa. lv 2
. fúaramar an príosún dúnta go
duthrachdach,
Acts v 23
.
(d) full of goodwill, generous, kind:
bonus est Dia qui dat,
etc., .i. is duthrachtach Dia,
Ériu iii 2
, cf.
ZCP iv 241
. ? is he
25ba d.
¤
┐ ba trocar im na hulib dóinib,
PH 1662
. tug Diarmuid
co d.
¤
gan iarraidh ar iarrumar D. gave with generous eagerness
what we asked,
Misc. Celt. Soc. 336
.
(e) Transf. of object of desire,
desirable, desired, longed for
,
in Ml. only: gl. votivus,
Ml. 64a9
, cf.
19c12
. Possibly due to a
30misunderstanding on part of glossator.
Compar. is dicra ┐ is duthrachtaighe
,
MR 148
. cu mad
duthrachtaigite dobermais-ne ar menmain . . . cusin coimdid,
PH 7849
.