díscaíled
vn. of díscaílid. g
s. díscáeilti,
ZCP ii 242
. dios-
gaoilidh,
24 P 22, 35.14
.
(a)
separating, sundering, dispersing:
a tóebtu cen discáiliud their inseparable union (of David and
85Jonathan),
SR 6050
. discailed na n-apstal,
LB 151a17
. Crist
do crochad ┐ a descipuil do discailiud,
135a15
. do discailiud
comoenta na cetar dūla,
Cog. 180
. dóirsi . . . do dhíosgaoileadh
(of breaches made in a battalion),
ML 130
.
(b)
breaking up, demolishing: do díscáiledh na múr,
CCath.
1757
. roḟaidh a marcachu . . . do tarrachtain in droichit cen
5díscáiledh `to seize the bridge and save it from destruction',
1272
.
co ndingned tempul Dé do díscailed,
PH 2721
= do discailiud,
YBL 143a21
. iar n-indriud ┐ díscáilid primcathrach na
Troianda,
Mer. Uil. 1
. díscáiliud Gall ┐ caistel one who
scattered the foreigners and broke down their strongholds,
10
AU 1196
.
(c)
wasting away, dissolution: o dhíscáoileadh an chuirp,
3 C 22, fol. 6v10
. an corp do bheith aga dhiosgaoileadh (in
consumption),
23 K 42, 160.5
. in dísgáiled teid ar in men-
muin ón sduidér (= animalis dissolutio),
O'Gr. Cat. 260
.
15 Fig. díscáiled conáich dispelling of luck,
Fianaig. 72
. dis-
cailiud in flaithiusa Románaig,
CCath. 918
.
dissolving
(usual
meaning in early mod. Ir., esp. med. texts): disgaoileadh ┐
leathnugadh doní an tes (= calidum dilatat et resolvit),
24 P 22,
35.14
. le mét díscáeilti in tesa the dissolving power of heat,
20
ZCP ii 242
. sigin d.
¤
na n-aronn
relaxing
,
23 K 42, 177.10
.
díscaílid
v(scaílid)
(a)
separates, sunders, disperses: discáilfet-sa
úaim in trichait cet Galian út fo ḟiru hErend,
TBC 445
. ra
díscáil,
449
. go ccruinneochuigh sé thusa as gach uile
chineadh a gcionn ar dhíosgaoil Día thú hath scattered thee
25(Israel),
Deut. xxx 3
. Intrans. ra díscáilset immon glend they
scattered about the valley,
TBC 1684
. is luath meisce an fhína
fhinn ┐ is luath discailter hi,
O'Gr. Cat. 216
.
(b)
bursts open, breaks up, demolishes: in chetna dabach . . .
rodíscáil da cláraib,
TBC 1366
. nodiscailfed in béist út in
30cruinne . . . mine discailte hí fen,
PH 7248
. innis dūin . . .
cindus discaeilfidhter an bith,
RC xxiv 382
. inni discailes
cach ndaingean .i. in gorta,
CCath. 2610
. forsna flathib . . .
díscailit in eclais ar medón ┐ dianechtair,
RC xii 426
. rodios-
ccaoileadh lais caislén,
FM iii 362
. Fig. díscailid [in genntli-
35gecht] in mesardacht dissipates temperance,
PH 721
. bíodh
gur disgaoileadh . . . ardḟlaithios mhaicne Mileadh,
Bk. of
O'Conor Don 202b25
.
(c)
dissolves, softens, relaxes: cerín ... diosgaoilidh na n[escói]di
cruaide,
23 K 42, 393.20
. diosgaoilidh ┐ seimhighidh ┐
40aipighidh iad,
322.8
. mad cneasaighthi in crecht, . . . cur
cerín . . ris, ┐ disgeolaigh sin in crecht (treatment of a cica-
trized wound),
23 F 19, 8r48
.
dissolves, decomposes: gach uile
mitall díscáilter . . . is a n-airged beo imtaigther iat,
O'Gr.
Cat. 256
. dixailter a n-oleum (= resolvantur in oleo),
206
.
45 Part. ag dluthughadh na neithi rodiscaoilte
`that which is too
relaxed',
O'Gr. Cat. 277
. da mbidh na puis disgaoilte fuar ban
ar n-anmhain o cheile if the lips remain parted,
24 P 22, 107.3
.
Vn. díscaíled.
Cf. díanscaílid s.v. 1 dían.
50
díscaíltech
adj(díscaíled)
(a)
scattered, dispersed: garbat dis-
cailtig tricha cēt Galian,
TBC 544
.
(b)
dispersing, dissipating, destructive; n
a disperser, destroyer:
duine dremun discailteach (of Cain),
SR 1912
. Uga De Laci
discailtech neimed ┐ cell Erenn,
AU 1186
. díosccaoilteach
55Gall et Gaoidheal do neoch bātar ina aghaidh,
Hugh Roe 326
.
Muiris mac Gerailt díosccaoilteach Gaoidheal,
FM iii 362
.
(c) in med. tracts that which relaxes, dissolves or disintegrates:
leiges disgailtech,
23 F 19, 5ra 33
. nethe tirma dis-
cailtecha mar ata finhegra,
24 B 3, 9.22
.
60
? díscaílted
x= díscaíled: dioscaoilteadh in choirp,
3 C 19,
7 va 6
.
díscaíltid
n[i, m.] (díscaíled)
destroyer: díosgaoiltidh cathrach
┐ caislén Gall,
FM iii 102
.
65
díscairnech, -cernech
n
ā,f. (cf. díscad, etc.)
noise, sound (in
med. texts): disgernach re na fiaclaib (= stridor dentium),
24 B 22, 110.1
. maille re tairm no le dioscairnigh,
127.15
=
re disgernuigh,
23 K 42, 210.4
. Cf. díosgair a noise, a sound,
O'R.
díscán
n
o,m.
creaking noise
; gnashing (of the teeth): doní
díoscán na aghaidh ré n-a ḟíaclaibh,
Ps. xxxvii 12
. díosgán,
cxii 10
. díoscán,
O'R.
See gíscán.
dísce
-sca
n(dísc)
dryness (of cows), milklessness: disce mblechta
75(.i. disccae .i. bith can lacht),
Laws iv 52
, cf.
O'Dav. 716
. iar
ndísca inar n-gamnachaib,
Hib. Min. p. 66
. co ndechsuit
a ndisge ran dry (of cows),
Laws ii 372 Comm.
co ndechaid a
ndisca,
126
; cf.
420
;
44
(i ndithsce). dīsce ṅgalair milklessness
due to illness,
ZCP xv 356
. is cian mor huadh ó dac[h]odar mo
80chíghi-si i ndisca,
Cáin Ad. 8
. a bhanaltra bhleacht nach
deachaidh i ndíosca,
Keat. Poems 1522
. ag tál gan trághadh,
gan díosca,
839
. teist . . . an lachta nar thál acht tál díosca
milk yielded only as from barren kine,
Hackett xxxix 67
. Of
streams: dísce sreabha,
Ó Bruad. ii 250
.
85 Fig. disce fuillema,
O'Don. 774
(
H. 3.17 555
) `no interest
accrues', Plummer MS. notes.