80
dílgendaid
v(dílgend)
destroys, extirpates: súail ná rusdílgenn
dia gail,
Met. Dinds. iii 462
. is bec na rodilgend claind Ebir,
LL 16b27
. conad ro dilcenn P. iad,
Lec. 545b42
. corusdilgend
Cú Chulainn iad fos,
Lec. 557b40
. ro fich vii catha for Ernu |
. . . | corodilgend a rind rogal,
Lec. 592b42
. corus dilgenn Finn
85. . . iat iartain,
LL 386b49
. coro dílcend a námait (sc. Gideon;
Judges vii-viii),
LB 127a8
. ro dílceand triathu Tiabandai,
Alex. 72
. isin chath sin ro dilgendad sil nEbir,
Lec. 577a3
(cf.
cath Reibh mar ar marbhadh urmhór ṡleachta Éibhir,
Keat.
ii 1899
).
dílgud
u,m. vn. of do-luigi.
IGT Verbs § 83
. g
s. dílgotho,
10
dilgutha,
Wb. 2c17
;
14c19
. dílgutha, dilgudo, dilguda,
Ml.
55d5
;
32d15
;
46b29
. dílguda usually in mid.Ir. but dilguid,
PH 2323
. dilgeda,
Laws v 386
(text).
(a)
forgiveness, pardon, remission, forgiving
. The person
forgiven is regularly indicated by the prep. DO; the thing
15forgiven to the person is expressed in the O.Ir. glosses by
gen., in M.Ir. also by the prepp. DO, I N-, TAR CEND; once in
SR by dat. without prep. (1700). d.
¤
pecctho,
Wb. 5c8
. d.
¤
do
chách,
14d23
. cen d.
¤
cech ancridi dognethe frib,
9c20
. rad
dilgutha pecthe,
14c19
. dilgud a pecthe ndoib tri baithis,
20
Tur. 45
. conairleci d.
¤
ar pecthae ṅdún,
Ml. 105c9
. ba chuim-
nech dilguda duinni fochosmailius dundrolgis don popul
robo[i] in egept,
46b29
. postulo veniam a Deo .i. dotluchor
dilgad o Dia,
Corm. Y 20
(Anecd. iv). ni dlig demun dilgud,
Laws i 8
. nech nad roich inní frisa mbi ferc do dilgad do-
25suidiu inna cridiu denad aithrigi du dia colleir he who cannot
forgive in his heart him with whom he is angered let him repent
earnestly to God,
Ériu vii 170
. tria chai pectha co n-iris dilguda
`of lamenting over sins, with faith in forgiveness', ib. co tardad
Dia dilgud ṅglan | cennach ṅdibdud do Adam,
SR 1647
. im
30dilgud dot immarbos,
1608
. gadatar Dia . . . | im dilgud
d'Adaum hifus | dia gábud, dia immarbus,
1651
. dorigni Dia
. . . | slandilgud cinad Adaim,
1654
. gadamar huili Dia ṅdil |
im dilgud duib for cintaib,
1700
. dilgadh ┐ dilgend mo
phecthadh,
Otia ii 97
. gabsait buaid iar ṅd.
¤
,
Fél. Oct. 29
.
35
gabam ar ferge firbruth | tabram dilgud diar naimdibh,
Arch.
iii 321
. do chungid dilguda dia chintaib (Pref. to Celebra
Iuda),
Lib. Hy. i 17
. causa quia voluit Deum laudare .i. do
chuinchid dilguda dona tri cathaib doroine (pref. to Altus Pr.),
63
. cuinnig co Dia ndilgudach dilgud m'uilc,
CF p. 88
(
GJ
40
iv 56
). ond úair gebas cach duine céill for dilgud dó aneich
dogéna di ulc,
RC vi 164
. im dála dilgotha,
165
. guid in
Coimdid um dilgud duit dar cend t'imarbois,
MacCarthy 64
.
im d.
¤
do thabairt duib da bar cintaib,
66
(cf.
SR 1700
). im
dilgud do Adam ina imarbus,
64
. i ndilgud chinad ┐ targabal
45(in remissionem peccatorum,
Matt. xxvi 28
),
PH 5055
. dilgud
dam i cinaid cech ecora doronus,
2240
. tabair dilgud dam do
mo peccthaib,
8057
. ó dígail co d.
¤
,
3508
. i comartha dilguda,
3117
. a choland chruaid . . . a choimet na fergi, a dermat in
dilghudai,
8241
. oc iarraid dilguid,
2323
. do Gilla Modubda
50dron | co darda Dia gach dilgadh,
MacCarthy 436
(BB).
aitchim díolghadh glé,
Ó Bruad. ii 44
. nach tú fós do dhear-
laic dhamh | dóchas díolgaidh am pheacadh,
GJ iv 150
(transl.
of Dies Irae, early 13th-cent. MS.). diolgadh .i. maitheamh,
O'Cl.
absolution (theol.): do admhaig a pecadha agus d'iarr
55maithmechas. tug Ciarán diolgadh dhi,
SG 9
.
(b)
remission, dispensation (of a penalty, debt, etc.):
atcondaircsom ind figeill na nóine do d.
¤
`he has seen the noon-
day vigil excused',
Mon. Tall. 135.5 (§ 22)
. dilgud ina boraime
remission of the tribute,
AU 694
. Laws distinguish between
60
dilgadh
full remission (of fine) and timdibe curtailment,
mitigation: isi in trocaire dilgadh no timdibe aneich dleghar
ann,
Laws iv 252 Comm.
deithbir itir dilgadh ocus timdibe,
ib. is rechtaid dilgeda ben cach briugad `the wife of each
brewy may lawfully remit',
Laws v 386
. ? Of the sruth do aill:
65
is tualaing a forcetal conoisce gné naisneisin co ndilgudh im
an aes mbecleighind `in mercy to the people of little learning',
Laws iv 356 Comm.
? diolghadh `
payment, reward
',
P. O'C.
Cf. dílogad.
70
dílgudach
adj
o,ā (dílgud)
forgiving, merciful, indulgent. Superl.
dilgedchem indulgentissima,
Ml. 131a3
. Ascoli suggests dil-
gedchimem (sic Thes.) for MS. dilchimem indulgentisimus,
93a17
. dilgadach indulgens,
Sg. 39b6
. ba dillacht .i. corp
dilgudach,
Fél.² p. ccvii
, cf.
O'Dav. § 651
=
Fél. Ep. 71
.
75
dilgadhach o cridiu amal Moysi,
Trip. 62
;
Anecd. ii 19
.
cuinnig co Dia ndilgudach | dilgud m'uilc,
CF p. 88
(
GJ iv 56
).
fri Dia ndilghedach,
Laws iv 264
. ba dilgadach dercach
(S. Brigit),
Lec. 335c48
. tiugnair meic Dé dilgethuigh,
ZCP
vi 271
. maiten maic Dé dílgedaig,
Acall. 2964
(SG. 160). is
80olc in fer cossa téigi; ní dílgedach,
RC xiii 462
(LL) = ni
dilgadach in fer,
YBL 205b27
. gidh dilgudoch ma Rí-si ar in
t-aingel is bes do in cóir do ghnimh (ge maithfech é, C),
Aisl.
Tund. ix 4
. don eclais dilgedaig,
LB 146a35
. diolgadhach .i.
maithmheach,
O'Cl.
85As subst.: ateoch in dilgidach,
Arch. iii 219
(Rawl.).