n (cf. 2 síd?) but see
Études Celt. xix 141
. s, n. later u and o, m. and ā, f. síodh m.
and f. g
s. sídh, sídhe,
síodha,
IGT Decl. § 39
,
§ 46
. See Stokes,
KZ xxviii 292
.
I
(a) a fairy hill or mound:
sed illos uiros side aut deorum
terrenorum aut fantassiam estimauerunt
,
Trip. ii 315.6
(
Ardm.
fo. 12a
) (but side might mean 'fairies' here and be glossed aut deorum terrenorum, Celtic Language, Celtic Culture 76 n. 6
) =
doruimenatar bádis fir ṡíthe no fantaissi,
Lat. Lives 25.12
.
indrit in sid nuili,
RC iii 346.15
(
Aisl. Óeng. 11
).
dolluid . . . co tech mBoidb co Sid Fer Femoin,
RC
iii 345.13
(
Aisl. Óeng.
7
).
Etain do bith i sith Breg Leith iarna breth do Midir inn,
IT
i 129.23
(TE Eg.).
cid menic imthigi in s.¤
,
LU 3541
(
SCC 29
).
ic innisin oibniusa in tsída,
LU
3740
(
SCC
34
).
ros dolbsat iarom
lucht in tsíde sin hi slúagu,
LU
8017
.
Étaín missi, ingen Étair rí
Eochraidi a sídaib. Atúsa sund fichit mblíadna ó ro génair
i s.¤
,
BDD² 52
.
fir in tsíde eter rígu ┐ chaemu ocum chuindchid,
53
.
génait ┐ ní génaiter (sic leg.), úair is a s.¤ doib,
783
. docher
Suibni, sid n-uailli `seat of pride',
RC xxiii 312 § 34
.
teora
mna a sidhaib,
Laws v 472.14 Comm
.
iss messe do athair a
ssídib, .i. Lug mac Ethlend,
TBC-LL¹ p. 343 n. 11
.
for a ur . . . |
fail a shíd, a sháerduma,
Metr. Dinds. iv 2.12
.
is fair rogniset
fir hErend sid in broga,
LL 9b19
.
a c[h]araid c[h]umachta
do Thuathaib Dé Danann .i. Aodān a Sīdh Dabilla . . . ┐ Derg
a Sīdh Deirg ┐ Aongus an Brogha,
ML² 1260
-
2
.
ar badair
oslaicte sidha Erenn im samain dogres,
RC v 202.16
.
ro
tathaigedh an sith cach bliadain aidhchi ṡamna,
xvii 416.28
(Tig.).
i sithaib ┐ i sithbrugaib,
Cog. 172.15
.
míle cémeand
do-cluinte | sídhe Éreand osgailte,
IGT Decl. ex. 1259
.
ní
fríoth a ndíol do dhigh shúain | an lión do-chúaidh sibh a
sídh,
ex. 1103
. Very freq. in place-names: Síd n-Aeda, Síd ar
Femin, Síd Ban Find, etc. See
Hog. Onom.
(b) g
s. as attrib.:
condat mná sidi rom thathigset,
LU 3515
(
SCC 28
).
conid taibsiu aidmillti do Choin Chulaind la háes sidi
sin ar ba mór in cumachta demnach ria cretim,
LU
4035
(
SCC 49
).
inrice feraib side,
LU
3635
(
SCC 31
).
céol side,
LU
3802
(
SCC 37
).
do-melom fleda búana . . . cen debaid. síd mór i taam conid de
suidib nonn ainmnigther áes síde,
LU
9998
-
9
(a play on the
meanings of 1 síd and 2 síd, Thurn.,
KZ xxviii 154
). tíagar
úait . . . co siair do máthar co tucthar ní . . . de ascedaib síde
duit úadi fairy gifts,
TBFr. 16
.
is de atá golgaire ban síde la
áes cíuil Hérenn,
275
.
lossa síde ┐ lubi ícci,
TBC-LL¹ 2478
.
a
t[h]rī lennāin tshide .i. At ┐ Lann ┐ Lēna,
ML² 1272
.
siabradh sídhi for saor-c[h]lannuib ar n-eladhain-[n]e,
1602
.
re
hénuibh sídhi ac sianán,
Acall. 799
.
céol sirrechtach sídhi,
6565
v.l.
a dhúsgadh cealg, a cheo shídhe, | a bhreo dearg an
tíre thuaidh,
DDána 110.51
. mná siabhartha síodha `phantom women of faery',
TD 4.28
. tug Conchobhar an gcruit sídhe
`the magic harp',
25.30
.
an sluagh sidhe so i nEamhuin?,
L. Cl. A. B. 94.1
.
do bi companach sithe ag M. .i. ben
tsithe do bi aige,
L. Chl. S. 3
.
Later in a more general sense,
wondrous, enchanting, charming, delightful
: do ghlór síthe sáimh (to a woman),
DDána 8.11
.
a chruth sídhe `o wondrous form',
TD 1.48
.
fa chuan síthe na
sruth mbalbh,
11.9
.
macraidh shídhe an fhuinn Ultaigh,
28.23
. mairg fuair a siansán síthe (of certain charming
women),
Measgra D. 16.45
. le ceol-sheinm téadmhar sídhe,
Keat. Poems 111
.
With síd:
fri dord s.¤ na sam-guba,
Metr. Dinds. iv 4.56
.
do
chuimhnigh damh a ndíaigh súain | a bfúair do ghlíadh bhur
sagh sídh,
IGT Decl. ex. 1268
; cf.
an saidh seing sídhe,
ex.
1116
.
ní budh sáoghlach ealchuing úaidh | cáomhdhach
smúail do ṡeanchroinn ṡídh,
ex. 816
. ar siansa sídh (a laudatory term),
DDána 79.10
. a dhealbh shídh `gracious figure',
TD 27.19
. clár Parthais na bport sídh `the wondrous (?) havens
of Paradise',
29.32
.
ní fuighthe i nEamhuin Abhlaigh | bean
shídh . . .,
39.21
.
a óigleanaibh shídh shochruidh,
1.25
.
II In pl. = áes síde supernatural beings, fairies:
for tūaith
Hérenn bái temel | tūatha adortais síde (sidi, idla, v.ll.),
Thes.
ii 317.4
(
Hy. II
) (or 'fairy-mounds (?)' Celtic Language, Celtic Culture 76 n. 6
) (glossed: .i. sithaige noadratís).
conid frisna
taidbsib sin atberat na haneolaig síde ┐ áes síde,
LU 4039
(
SCC 48
).
do-chuatar Túath Dé Danann i cnoccaib ┐ sídbrugib
co ra accallset sída fo thalmain dóib,
MU² 8
-
9
'; they dug the fairy-mounds underground for them (?)'
Studia Celto-Slavica iii 282, 287-88
. See ad-claid. a shíodh
sheang (to a woman),
Keat. Poems 960
.
Compds. (it is not always possible to distinguish between
compds. of 1 síd and 2 síd)
¤bárc: do chrannaibh seólta
síothbhárc `of majestic ships',
TD 24.36
.
¤binn
fairy-sweet
:
nach canann ceól náid séise síthbhinne,
TSh. 7798
.
¤Bóann
fairy-haunted Boyne
:
ráth na síothBhóinne,
DDána 109.14
.
¤brug a fairy mansion
,
fairy region
MU2
101
:
is dāna drech Doimīne | iter ōcu
erigthi, | is a sīthbrug suidigthi | lēigthi duillén deilighthe,
Corm. Y 488
.
do chuatar tuath d. d. i cnoccaib ┐ sidbrugib
cura accallset sída fo thalmain dóib,
LL 261b33
.
na luibhe ici
┐ legis dobertai a sigbrugaibh Erenn,
TBC-LL¹ p. 517 n. 9
.
sliab
sin . . . ┐ sídbrugh ann,
Acall. 5006
. glór nach saoilfidhe a
síothbhrugh `a voice one would not think to hear in fairyland',
Studies 1920, 99 § 10
. In a laudatory sense, of a human
dwelling:
an síothbhrugh slim cuanna cuir,
TD 11.21
. Hence
sídbrugach
belonging to, or possessing, the fairy mansions
:
tri
meic sída sídbrugaig,
LL 205a36
.
¤búainmer:
laoch na
ngreagh síodhbhuainmhear seang,
DDána 75.16
.
¤buide
fairy-yellow (?) (or perh. sith long):
mórfesser cornaire . . . co
moṅgaib órdaib sídbudib,
TBFr. 37
.
¤charae:
ro smuainestar
Cuchulainn a sidhchairdi ┐ a cumachtaib do tocht da chosnamh,
TBC-LL¹ 3835
(Stowe) (a charuid síothbrógha, a ṡiothchairdibh, v.ll.).
¤chéol:
chualadar síth-cheól,
Oss. vi 28.2
.
¤chrob a fairy-like or delicate hand
:
síothchrobh meór rólag,
Hackett xxi 47
.
¤Emain:
gaol na druinge dar dú Sídheamhuin,
L. Cl. A. B. 149.101
.
¤es(s):
a fhéirmhín na
sídheas sean,
DDána 68.29
.
¤fhert a fairy grave-mound
:
os
cech sithfert d'Erinn,
Leb. Gab.(i) 176.6
.
¤less a fairy (or
peaceful (?)) enclosure:
i síothlios fhionn an Aodha-sa,
DDána
70.11
.
¤macraid a fairy-like (because splendid) band of
youths:
gidh siodhmhacraidh sin, | ní sluagh sídhe acht ar
fhaicsin,
L. Cl. A. B. 95.25
.
¤mag
fairy (or peaceful (?))
plain:
cech airm i mbai sidmag selb,
Rawl. 77b10
.
re síothmhagh n-arsaidh nAlban,
TD 24.17
.
¤marcach:
síodhmharcach innill eich dhuibh,
Content. xvii 10 n
.
¤Mumu:
ó sheanmhaigh shíothMhumhan,
DDána 70.3
.
¤Róim: do
dhíon na síothRómha `to defend stately Rome',
TD 24.30
.
¤ruire: síodh-ruire brúaigh Bhreagh `wizard',
Ériu ix 2.7
.
¤sheng: dot chneas shíthsheang `shapely of form',
TD 2.19
. lucht síthsheang 'wondrously graceful people' Cín Chille Cúile 202 § 8
.
¤shlúag
fairy host
:
iomdha fa chnoc gcríochruadh gCnodhbha
| síothshluagh Samhna,
111.39
.
¤shoillse: múr síodhshoillse
`of fairy light',
O'Gr. Cat. 474.13
.
In adjj. derived from nouns:
¤bennach `
fairy-mounded
'
(
Ir. Monthly 1927, 591 § 4
):
múr roidhil síthbheannach sliom,
DDána 117.4
.
¤shercach
attractive and lovable
:
re a ghné
mbúidh síthshearcaigh séimh,
DDána 79.22
.