n
o, m. (Lat. liber) Also with li-, liu-. In later lang. lebar,
lio- m.,
IGT Decl. § 75
.
l.¤ quasi libor a libro
,
Corm. Y 816.
(a)
book, volume
(as physical object):
ainm do teig liubair,
Ir. Gl. p. 70
.
ina téig libuir,
PH 925
.
astal .i. gai liubuir,
O'Mulc. 96
.
ónd úair . . . oslaices Héli in l.¤ do forcetol
na n-anmand,
LU 2274
(
FA 33
).
ro fothaig [Palladius] . . .
Cell Fine i farcaib a libru,
Lat. Lives 50.4
. libair bána /
leisa ngabar salmthrátha blessed books,
SG 52.2
.
nach
comartha aithrige dam . . . mo uli lebar do badud?,
PH 2243.
tuc in t-espuc in lebar for aird ┐ atbert tital in libair,
25
.
tuitid a liobhair . . . / . . . i n-íochtar an aigéin / gan díoth na
litre as lugha,
Dán Dé iv 23
. Folld. by qualifying gen.:
leabhar . . . slighedh a road-book, itinerary
,
SG 23.17
. lebhar
aithffrind gl. missale,
Ir. Gl. 853
. ṡailm ┐ orthain filet isin
libar espuic a pontifical,
LB 277a61
. in lebhar sochair sea
do Chonall `Book of Dues',
Miscell. Celt. Soc. 22.6
. mo leabhar
glaice / d'airitmetig orduighthe `handbook',
Studies 1923,
598 § 7
.
(b)
book, volume, part of a book in sense of written document, treatise: scribinnd ind libur-so (recte libuir) `(the day)
of writing this book',
Wb. 15a30
.
dorimther hí libur Essaiae
á scel-so,
Ml. 16c10
. i llibur iudicum,
104a7
.
mad forcenn
libuir nach magen i mbeth amen indib,
2d1
.
ised inso . . .
tosach ind libuir,
Tur. 39
.
a thitol re cach libur,
Sg. 2a8
.
l.¤ airissen `a book of chronicles',
106b15
. fastus
.i. l.¤
,
106b19
,
cf.
18
. tar hési denmo ind libuir after the writing of this
treatise,
2a7
.
Mael Issu Húa Brolchan . . . co nderna fen
liubra ┐ eladhna,
RC xvii 417.y
(Tig.).
ro thúirsem libru,
Fél. Ep. 75
(liubru, libra, v. ll.).
acht ara légda inda libra,
Mon. Tall. 160.y (§ 79)
. it comdire hi lebruib .i. . . . a
leabraib in leidinn `in the books [of Canon Law?],'
BCrólige
5
. nonbur tra do-erglas do ordughadh in liubair-si (of the
Senchas Már),
Laws i 16.21 Comm
.
dogniat im̅ augtair ┐
libair aile corugud aile fora n-imthechtaib,
LU 5390
(TBC).
bai dind oc libur leig doct .i. no forcanad libru ind rechta co
clethe quia fuit doctor in libris legis,
662
(ACC).
in dá l.¤ fichet
fetarlicce isind áirim óinlibuir atrímter,
Hib. Min. 2.59
-
60
.
fodailter i cóic libru combad forcind libuir nach maigen i mbi
fiat fiat,
2.47
.
do gheunam roinn . . . ar an leabar-sa aga roinn
a leabhraibh saine,
MS. Mat. 581.41
.
léighthear i leabhroibh
feasa / gurb é . . . / an tairrngertach,
L. Cl. A. B. 137.77
.
In Laws Comm. in l.¤
, l.¤ aile or liubair frequently cited
as authorities: is i sin ech is mo log indeises lebur `that any
book mentions',
v 416.2 Comm
.
ruidles athghabala na daoine so
do reir liubair,
i 106.33 Comm
.
nochu n-indisiund leabur dethbir
in eduigh,
O'D. 207
(
H 3.17, col. 164
).
na geill aisneidhis
in dlighedh so sís, no in leabhur so,
O'D.
198
(
H 3.17
col. 160
).
atbeir
in lepur eile curub inunn . . . ,
O'D.
211
(
H 3.17
col. 168
).
uii. mairbriara
do ḟlaith cedgiallna ┐ nochon indis leabhar marbriara do
ḟlaith forgiallna,
O'D.
1010
(
H 2.15A p. 16
).
in logh is lugha
fogabar a liubar,
O'Curry 596
(
H 3.18, 293
).
cáin airlictheo, ní aurasu a cocáelad la Féniu ┐ libru 'in Irish law and the books [of Canon Law]',
Cáin Ónae 38 § 5
.
Freq. in the titles of Irish MSS.:
Lebar fata Lethglindi,
Laws v 472.24 Comm
.
a Leabur na hUacongbala,
IT iii
199 § 58
(see
LL Introd. xii
).
a Libur Dromma Snechta,
LU 10557 n.
(H).
Slicht Libair Budi Slani,
3220
(H).
Fland tra ┐ Eochaid eolach hua Cérin is iat ro thinolsat so
a llebraib Eochoda . . . i nArd Macha ┐ a llebraib Manistrech
┐ asna lebraib togaidib archena .i. asin Libur Budi testo
asin carcar i nArd Macha ┐ asin Libur Girr boí i mManistir,
2920 ff.
(H).
rucadh siar . . . in Leabar Gearr a ḟuasclodh
I Dochartaigh ┐ Leabar na Huidri do dul a fuasclodh meic
ollamon I Domnaill,
2779
-
80
(entry of A.D. 1470).
Liubhuir
. . . Cluana mic Nóis .i. na hUidhri,
Mart. Don. xxxviii
.
Leabhar Buidhe Moling ┐ Leabhar Dubh Molaga,
Keat. i 80.1
.
l.¤ Cindfaeladh,
Auraic. 67
.
lepur Aedhagain,
O'D. 248
(
H 3.17, 199
marg.).
incipit da Leabhur na cCeart [in-]indistear do chísaibh ┐ tuarastlaibh Ereann,
Leb. Cert. 28.3
.
Liupar
Gabhaltus, liubhair Dinnsenchus . . . Liubhuir Arda Macha,
Mart. Don. p. xxxviii
(in a list of the Libri famosiores).
do
bhrig gur bo beus do na seanchaidhibh slonnadh leabhar
ar leith, do rer a saine, do shaorchlannuibh Gaoidheal . . .
mar ta leabar Connachtach, Ultach, Laighneach, Muimhneach,
MS. Mat. 581.37 ff
.
an Leabhar Eoghanach,
L. Cl. A. B. l
.
(c)
charter, title-deed
(?) (cf. scríbend II):
leabhair (leabhar,
MSS.) Bhriain ar fiaidh bhFuinidh,
L. Cl. A. B. 89.72
.
Used in affirmation:
int-ī tuc lebar aiffrind no dealb Dia,
PH 7333.
Here also probably: deog liubair `the book drink'
(some kind of religious test),
Laws v 472.23 Comm
. (gl.
fir . . . comperta naime,
470.x
).
COMPDS.
¤choimét
book-cover, case for holding a book
:
leborchométa chethrachori (bibliothicus qua[drata]s),
Trip.²
1075
.
¤choimétaid
librarian:
Maoliosa . . . leabharcoimhédaigh [Arda Macha],
AFM ii 1052.9
.